República Portuguesa
Repúblika Portugeza
Lema: la iha
Lian ofisiál Portugés
Sidade kapitál Lizboa
Prezidente Repúblika Marcelo Rebelo de Sousa
Primeiru ministru António Costa
Área
 - Total
 - % bee
154º boot liuhotu
92.391 km²
0.5
Populasaun


 - Total (2004)
 - Densidade

populasaun 79º boot liuhotu


10.529.525
53,79/km²

Independénsia


 - Hosi
 - Deklarasaun
 - Rekoñesimentu
 - Repúblika


 
Reinu Leaun
1139
1143
5 Outubru, tinan 1910

Osan Euro
Fuzu oráriu UTC +0
Inu nasionál A Portuguesa
TLD (Internet) .pt
Kódigu telefóniku 351

Portugál (iha portugés: Portugal) maka rai iha sudoeste Europa nian. Rai-Portugál iha fronteira ho rai seluk ida de'it, España. Nusa Asores no nusa Madeira nian mós parte rai-Portugál nian, nu'udar rejiaun autónoma sira iha Repúblika laran. portugés lian ofisiál España nian. Mós ko'alia lia-mirandés (iha Terra de Miranda)

Nia ohin estadu membru Uniaun Europeia, OTAN no CPLP nian.

Istória edita

Rai-Portugál iha Impériu Romanu okos, no naran Luzitánia, no mós iha okupasaun Vizigodu no Árabe okos tiha ona. Nia rai tuan liuhotu iha Europa ne'ebé independente hosi tinan 1139.

 
Monumentu Descobrimentu nian, Lizboa

Iha sékulu XV no XVI laran, navegadór portugés sira eksplora parte oioin mundu nian, no sira hakiak impériu koloniál iha rai-Brazíl iha Amérika Súl, Timór Lorosa'e no nusa oioin Indonézia nian iha Ázia Sudeste, Goa iha rai-Índia, Makau iha rai-Xina, no rai-Angola, Mosambike, Kabuverde, Giné-Bisau, no Saun Tomé no Prínsipe iha Áfrika.

To'o tinan 1910, rai-Portugál iha monarkia, maibé revolusaun ida maka'as liurai klosan Manuel II atu kasu an, no governu foun deklara repúblika ida. Repúblika foun iha problema barak, ho instabilidade, ho funu serbisu na'in sira nian no violénsia polítika. Iha tinan 1926, militár portugés kaer kontrolu governu nian no nia naran António de Oliveira Salazar, profesór hosi Universidade Koimbra, nu'udar ministru finansa nian. Salazar sai primeiru-ministru iha tinan 1932, no nia hakiak rejime faxista, ne'ebé naran Repúblika Korporativa.

Rejime Salazar nian lakohi fó independénsia ba kolónia portugeza sira, no halo kolónia portugeza ida-ida 'provínsia ultramarina', nu'udar parte integrante rai-Portugál nian. Maibé iha tinan 1960 laran, movimentu nasionalista iha kolónia afrikana hanesan Angola, Mosambike, no Giné Portugés (daudaun Giné-Bisau) hahú funu kontra ukun portugés. Funu sira ne'e folin osan barak, no rai-Portugál oras ne'e rai kiak liu. Iha tinan 1968, Salazar kasu an nu'udar xefe governu nian, no Marcelo Caetano sai primeiru-ministrufoun.

Iha fulan Abríl, tinan 1974, forsa militár sira kaer poder fali iha golpedestadu ida, ne'ebé naran Revolusaun Kravu nian. Governu foun fó lia eleisaun livre, no íkus funu kolónial sira iha rai-Áfrika.

Partidu Sosialista manan eleisaun sira iha tinan 1976, no ninia líder, Mário Soares, sai primeiru-ministru. Jenerál Ramalho Eanes sai Prezidente Repúblika nian.

Rai-Portugál sai membru Komunidade Europeia iha tinan 1986, ne'ebé daudaun Uniaun Europeia.

Governu no Polítika edita

 
Asembleia Repúblika nian

Iha Konstituisaun okos, iha Orgaun Soberania nian haat: Prezidente Repúblika nian, Asembleia Repúblika nian (Parlamentu), Governu no Tribunál sira. Sistema governu nian semi-prezidensiál.

Prezidente Repúblika nian maka xefe estadu, sé povu hili ba termu tinan lima. Prezidente mós komandante forsa armada no reprezentante formál rai-Portugál nian iha rai seluk.

Maski Prezidente iha podér konstitusionál sira, primeiru ministru maka xefe governu. Nu'udar líder partidu ka koligasaun boot liu hotu iha Asembleia Repúblika nian, nia naran Konsellu Ministru atu hakiak Governu.

Asembleia Repúblika nian iha kámara ida de'it, ho deputadu 230, ne'ebé ema hili-vota hosi reprezentasaun proporsionál, hosi munisípiu eleitorál 22. Sidadaun portugés sira sé hela rai li'ur bele hili-vota deputadu sira nian rasik.

Ligasaun ba li'ur edita


Komunidade Rain Ne'ebé Ko'alia Lia-Portugés (CPLP)  
Angola | Brazíl | Giné-Bisau | Kabuverde | Mosambike | Portugál | Saun Tomé no Prínsipe | Timór Lorosa'e


Europa  
Albánia | Alemaña | Andorra | Áustria | Béljika | Bielorúsia | Bóznia no Erzegovina | Bulgária | Dinamarka | Eslovákia | Eslovénia | España | Estónia | Finlándia | Fransa | Grésia | Irlanda | Itália | Izlándia | Kroásia | Letónia | Listenstaina | Lituánia | Luxemburgu | Malta | Masedónia Norte | Moldávia | Mónaku | Montenegru | Noruega | Olanda | Polónia | Portugál | Reinu Naklibur | Repúblika Xeka | Roménia | Rúsia | Saun Mariñu | Sérvia | Suésia | Suisa | Turkia | Ukránia | Ungria | Vatikanu | Xipre
Eskósia | Gales | Inglaterra | Irlanda Norte | Jibraltár | Nusar Alándia | Nusar Faroé


Uniaun Europeia  
Alemaña | Áustria | Béljika | Bulgária | Dinamarka | Eslovákia | Eslovénia | España | Estónia | Finlándia | Fransa | Grésia | Irlanda | Itália | Kroásia | Letónia | Lituánia | Luxemburgu | Malta | Olanda | Polónia | Portugál | Reinu Naklibur | Repúblika Xeka | Roménia | Suésia | Ungria | Xipre


OTAN

Alemaña | Béljika | Bulgária | Dinamarka | Eslovákia | Eslovénia | España | Estadu Naklibur Sira Amérika Nian | Estónia | Grésia | Itália | Izlándia | Kanadá | Kroásia | Letónia | Lituánia | Luxemburgu | Noruega | Olanda | Polónia | Portugál | Reinu Naklibur | Repúblika Xeka | Roménia | Turkia | Ungria