Naueti (Nauoti) mak lian ne'ebe ema koalia iha Bagia (Baguia), Watulari (Uato-Lari) no Watucarbau (Uatucarbau). Bazeia ba censu 2015 total ema ne'ebe koalia lian naueti hamutuk ema 16.507.[1] Lian naueti nia similaridade ho lian seluk iha Timór Lorosa'e mak hanesan lian Waima'a, Kairui ho Midiki. Baibain hetan ema ne'ebe koalia ka nia lian naueti bolu Daukua. Nune'e liafuan naueti refere ba ema sira ne'ebe koalia lian Naueti. Liafuan naueti nia magdati katak Agora

Naueti iha Timór Lorosa'e

Tuir matenek nain sira hateten katak lian Naueti kategoria ba Lian Austronesian

Vokabulariu edita

Liafuan ne'ebe baibain koalia iha lian Naueti mak hanesan tuir mai :

Hiano da ? Diak ka lae?
Hia diak
Laka Lare? Ba ne'ebe ?
Laka bosa Ba tos
Laka waise khanse Ba tuir aktividade ka eventu (Refere ba aktividade ka eventu ne'ebe hetan hahan ka modo ho nutrisaun diak)
Laka ba
Tetebo'ona Konta historia
Au lale duru khai kami Hau gosta hela ita
Bosa Tos
Harewai Natar
Kha han
Nu Hemu
Luba Hamlaha
Re'o Hamrok
Besu Bosu
Kole da'e Kolen liu
Isibera isin moras
Bera moras
E'mutu Manas
E'nini Malirin
Bodo-koru Kanten
Nila-bula Naok ten
Ulu-bera Ulun moras
Khuwa'a Ai manas
Wasa-dae oin aat
Wasa Oin diak, bonito/bonita
wasa-bera koalia la rona, bulak, la normal
Kha da'e oli-ana Han bot
Kiri Ba mii
La'i ana foti aan
Ehe le'a koalia lia
Teri le'a Tesi lia
Nunu kaina heba-da'e Ibun boot
Au-wari Hau nia alin
Kita-wari Ami nia alin
Au-kaka Hau nia maun
Au mae'ana Hau nia feton
Au kria Hau nia rian
Au guda-ana Hau nia kunhada
Au kabena Hau nia kaben
E'nero toba
Mara hader
Naharoko Hakfodak

Tradisaun edita

Liafuan ne'ebe baibain uza iha ceremonia fiar tradisaun e kultura nian hanesan tuir mai:

Otaweli kesakai
Lo le'a lo mata
Simanehou woramanehou
Inatua anariti
Uma ana oa sae
Lai bosa lai wai
Ana bo'ona
Lai renu lai rea
Ana tadana
Itamata kaihene
Rea mumu rea watu
Rea luli uma luli
La'ana raena
Wula'lara
Ikuteme garateme
Masi ekarae rea ena
Ba'ina masina
Aman uma luli
Baha liurai
Uma buti uma ita
Uma luli
Uma ukuna
Bua malu
Asurati reinu asurati liurai
Wai-mata luli
Uma kain
Rea mumu rea watu
Kabu rai
Tete bo'ona
Rea luli
Namu lulina

Numeru edita

Konta Numeru
No Naueti[2]
1 se
2 kairua
3 kaitelu
4 kaihaa
5 kailima
6 kailima-resin
7 kailima-resi-kairua
8 kailima-resi-kaitelu
9 kailima-resi-kaihaa
10 welisé

Sanulu ba Leten edita

Konta Numeru
No Naueti
11 welisé resi-se
12 welisé resikai-rua
13 welisé resikai-telu
14 welisé resi-kaihaa
15 welisé resi-kailima
16 welisé resi-kailima-resise
17 welisé resi-kailima-resikairua
18 welisé resi-kailima-resikaitelu
19 welisé resi-kailima-resikahaa
20 weli-kairua

Dezenas edita

Konta Numeru
No Naueti
30 weli-kaitelu
40 weli-kahaa
50 weli-kailima
60 weli-kailima-resina
70 weli-kailima-resikairua
80 weli-kailima-resikaitelu
90 weli-kailima-resikahaa
100 Rasase

Lider edita

Lider Timor oan sira ne'ebe jerasaun naueti ka bele koalia lian Naueti mak hanesan tuir mai:

Referensia edita

  1. Direcção-Geral de Estatística: Ergebnisse der Volkszählung von 2015 Archived 2019-09-23 iha Wayback Machine., abgerufen am 23. November 2016.
  2. The Languages of East Timor: Some Basic Facts


Lian timór  
Lian ofisiál: lian portugés no lia-tetun
Lian nasionál: lian atauru, baikenu, bakais (welaun), bunak (mgai, gai, marae), kawaimina, fataluku (fatalukunu), galolen, habun, idalaka, makuva (makuwa, lovaia), makalero, makasae, manbae (mambae, mambai), kemak (ema) no tokodede
Lian serbisu nian: lian indonéziu no inglés