Lia-tetun: diferenças entre revisões
Conteúdo apagado Conteúdo adicionado
k bot tau tan: uk:Тетум (мова) |
Sem resumo de edição |
||
Liña 23:
| valign="top" | ISO 639-2: (T): || tet
|}
'''Tetun''' (iha portugés: ''tétum''; iha inglés: ''Tetum'') ne'e [[lian nasionál]] no ko-[[lian ofisiál|ofisiál]] [[Timór Lorosa'e]] nian. Lian ida-ne'e nia hun mai husi [[Lain austronéziku|austronézia]] no hatama mos liafuan barak husi [[lian portugés]] no [[lian malaio]].
==Tetun==
* Tetun-Dili (Tetun-Prasa)
* Tetun-Terik
* Tetun-Belu
* Nana'ek
Tetun foufoun loos mak '''tetun-terik''', Timór oan sira ko'alia tiha ona lian ne'e uluk kedas ona antes portugés sira to'o. Tan iha tempu ne'ebá haree katak presiza duni lian ida ne'ebé hotu-hotu hatene atu bele fila-liman, ka fa'an-sasán.
==Portugués/Malaio==
Portugés sira to'o mai (iha) Timór, kahur tan liafuan [[Lian portugés|portugés]] balun ho mós [[Lian malaio|malaio]] balun, tan ne'e tetun fila an tiha sai nu'udar '''tetun-prasa''' ka '''tetun-dili''' (tanba ko'alia liu iha [[Dili]]).
==Sékulu XIX==
Husi kedas [[sékulu XIX]], jezuita sira iha [[Soibada]] tradús tiha parte balu husi [[Bíblia]] ba tetun. Iha tinan [[1913]], [[governador]] [[Timór Portugés|kolónia]] nian koko hatama tetun ba hanorin iha Timór, so iha de'it tinan [[1981]] maka [[Katolisismo|igreja]] foti lian ne'e ba uza iha liturjia, maibé iha tinan [[1960]] igreja foti ona lian ne'e hodi halo katesismu lian tetun.
==Lian ofisiál==
Mais [[lia-portugés]] maka sai nafatin lian ofisiál iha [[Timór Portugés]], tetun hanesan de'it lian ida ne'ebé Timór oan hotu bele ko'alia no hatama mos liafuan barak husi portugés. Kuandu, [[Indonézia]] invade no okupa [[Timór Lorosa'e]] iha [[1975]], Timór sai tiha provínsia 27 ba Indonézia no la hatan ko'alia tan ona portugés. Mais [[Katolisismo|igreja katólika]], foti tiha tetun hanesan lian liturjia nian no la hili tok ''bahasa indonesia'' ida. Tan ne'e lian tetun sai tiha hanesan pilar ida ba identidade nasionál ho kulturál Timór nian.
Agora ne'e daudaun, tetun maka lian ida ne'ebé ema ko'alia barak liu iha [[Timór Lorosa'e]]. Tetun-prasa ka tetun-dili hatama mos liafuan barak husi rai seluk mas ohin loron, lian ida-ne'e mak ema uza liu tanba kuaze ema Timór oan barak ko'alia lian ne'e. Tetun ida-ne'e duni mak sai mós hanesan [[lian ofisiál]] Timór nian. Iha mós linguista barak ne’ebé hakerek livru oioin kona-ba tetun, no husi sira iha na’in-rua ne’ebé importante liu: [[Geoffrey Hull]] ho [[Benjamim de Araújo e Côrte-Real|Benjamim Corte-Real]]. ▼
==Agora==
▲[[Imajen:Kursu_portuges_4.jpg|thumb|300px|left|Tetun no portugés]]
[[File:Timor Sprache.jpg|thumb|300px]]
▲Agora ne'e daudaun, tetun maka lian ida ne'ebé ema ko'alia barak liu iha [[Timór Lorosa'e]]. Tetun-prasa ka tetun-dili hatama mos liafuan barak husi rai seluk mas ohin loron, lian ida-ne'e mak ema uza liu tanba kuaze ema Timór oan barak ko'alia lian ne'e. Tetun ida-ne'e duni mak sai mós hanesan [[lian ofisiál]] Timór nian
Iha mós linguista barak ne’ebé hakerek livru oioin kona-ba tetun, no husi sira iha na’in-rua ne’ebé importante liu: [[Geoffrey Hull]] ho [[Benjamim de Araújo e Côrte-Real|Benjamim Corte-Real]].
== Ligasaun ba li'ur ==
| |||