Kapoeira: diferenças entre revisões

Conteúdo apagado Conteúdo adicionado
Sem resumo de edição
 
Sem resumo de edição
Liña 2:
[[Image:Capoeira-in-the-street-2.jpg|thumb|right|400px| Kapoeira iha lurón]]Iha ne’ebá sira barak la hetan serbisu no hahú sai bandidu ka vadiu. Kapoeira sai sidade nian ona no ema mutin sira balu mós komesa hatene ona, iha kota hanesan Riudejaneiru, Salvadór-Bahia no Resife, maibé públiku hahú haree kapoeira nu’udar hahalok bandidu no vadiu sira-nian de’it, hafoin lei oioin mosu atu bandu nia. Parese katak iha tempu ne’ebá maka komesa mosu [[navalla]] (tudik koi hasan-rahun nian) bainhira sira baku malu, nu’udar influénsia husi ''capoeirista'' [[fadista]] portugés sira. Iha otas ne’ebá mós setór rasista balu husi elite Brazíl nian hakilar hasoru influénsia husi kultura afrikana ba uzus i kostumes, no sira hakarak sira-nia rain atu “namutin”. Liutiha maizomenus tinan limanulu iha klandestinidade nia laran, ne’ebé ema sira só bele aprende capoeira iha dalan subar no iha kintál, hafoin Manuel dos Reis Machado, ne’ebé ema bolu [[Mestre Bimba]], halo ezibisaun atu hatudu capoeira ba Getúlio Vargas, iha momentu ne’ebá nia mak prezidente Brazíl nian, no ida-ne’e maka komesa sai otas foun ba capoeira. Akademia oioin hahú mosu ba públiku atu bele aprende jogu ne’e. Ema sira ne’ebé importante liu iha faze ida-ne’e maka Vicente Ferreira Pastinha ([[Mestre Pastinha]]), ne’ebé hanorin estilu “Angola”, tradisionál liu, no Mestre Bimba be ita temi tiha ona, ne’ebé inventa estilu ho buat foun oioin ke nia hanaran “Rejionál”.
Husi tempu ne’ebá to’o agora ne’e daudaun capoeira liu tiha ona dalan naruk ida. Agora ema barak treina capoeira iha mundu tomak, husi Portugál to’o Timór, husi Estadus Unidus to’o Noruega, husi Austrália to’o Indonézia (iha eskola balu iha Jogejakarta no mós iha rejiaun Jakarta). Pratikante barak tama tanba treinu ne’e rame, jeitu no haksolok, la iha dixiplina maka’as ne’ebé ita hetan baibain iha arte marsiál sira husi Lorosa’e. Nu’udar hakerek-na’in brazileiru naran-boot [[Jorge Amado]] dehan ne’e “luta kapás liu iha mundu tomak, tanba ne’e mós dansa ida”. Iha capoeira téknika sira hahú husi ''ginga'' (jinga), la’ós husi pozisaun para-iha-fatin típiku husi [[karaté]], [[taekwondo]], [[pencak silat]], [[wushu kung fu]], nsst...; ginga ne’e hanesan movimentu oioin isin nian ne’ebé la para no iha intensaun hodi buka dalan atu ataka ka muda kedas ba defeza, ne’ebé dala barak liu maka halo esquiva, katak sees an husi golpe. Iha roda kapoeira nia klaran ''capoeirista'' sira koko hodi joga hasoru malu, roda ne’e halo husi tokadór sira ne’ebé toka instrumentu oioin husi Áfrika no hananu, aleinde kompañeiru sira seluk ne’ebé basa liman no kanta refraun iha [[koru]]. Liafuan [[kantiga]] nian kona-ba asuntu hanesan: arte ida-ne’e no ninia Istória, mestre boot husi tempu pasadu no prezente, moris nu’udar atan iha otas eskravidaun nian, i fiar sarani no fiar ba ''candomblé'' (ne’ebé kahur relijiaun tradisionál husi Áfrika ho katolisizmu, atu hanesan lisan Timór ne’ebé kahur rituál sira Kreda nian no tradisaun jentia bei’ala sira-nian). Sira toka ho ritmu oioin ba jogu ho jeitu oioin, balu neineik balu lailais. [[Image:Capoeira-three-berimbau-one-pandeiro.jpg|thumb|300px|right|ema toka hela múzika kapoeira nian]]
''Capoeira'' sai tiha ona, la’ós de’it buat kultura nian, maibé desportu nasionál Brazíl nian, no mestre sira husi rain ne’ebá halo nia sai internasionál liu tan, liuhosi hanorin iha jináziu sofistikadu (no karun) iha kapitál husi nasaun barak. Alunu sira aprende kanta – iha lia-portugés – “Capoeira é prá homi, / mininu e mulhé...” (kapoeira ne’e ba mane, ba labarik no ba feto...). Iha-ne’e, iha [[Timór Lorosa'e]], kapoeira hahú ho militár sira husi [[PKF]] Brazíl nian no agora kontinua ho grupu ida ne’ebé fó treinu iha Jináziu (GMT).[[Image:Hn 3berimbau.jpg|thumb|100px|right|[[Berimbau]]]]